VODOU-ALTAREN

Onlangs heb ik mijn vier grote vodou-altaren mogen doneren aan het Nationaal Museum van Wereldculturen, met mijn *drapo* of vodou-vlaggen, en mijn *asson*, een ritme-instrument, en diverse *boutey*, of versierde flessen (merendeels van Rhum Barbancourt, de eigen rum van Haïti). Genoemde kunstvoorwerpen komen alle uit Haïti.

De ‘Agwé’-drapo is van kunstenaar Evelyn Alcide. De ‘Bosou-Damballah’-drapo is van kunstenaar Maxon Scylla. Beide drapo zijn in het borduurwerk gesigneerd, dwz. de naam van de kunstenaar is erin verwerkt.

Deze vodou-altaren zijn van belang binnen het discours over de slaventijd. Mijn oogmerk bij de schenking was: educatie.

Het gaat hier niet om een kunstproject. Ik ben een *mambo asogwe*, dwz. priesteres in Haïtiaanse vodou, hoogste graad (*asogwe*), gewijd op Haïti (in 2007) en lid van een grote internationale congregatie of *Sosyete*. In Haïtiaanse vodou, meer precies *vodou ginen*, is sprake van een duidelijke dogmatiek en van allerlei, veelal mondeling overgeleverde, bindende afspraken, het *regleman*. Daarbinnen functioneren dezen altaren.

De altaren zijn nu te zien in het Afrika Museum, tentoonstelling “Healing Power” (15 okt. 2022-22 mei 2023), dat is de derde editie van de tentoonstelling die eerder te zien was in Museum Volkenkunde (2019) en in Tropenmuseum (2021). Elke editie is iets anders dan de voorgaande.

Het Nationaal Museum van Wereldculturen is een rijksmuseum dat bestaat uit Tropenmuseum (Amsterdam), Museum Volkenkunde (Leiden) en Afrika Museum (Berg en Dal).

https://www.afrikamuseum.nl/nl/zien-en-doen/tentoonstellingen/helende-kracht

vodou-altaren in het Afrika Museum
Rada (en Pye- en Djouba-)-altaar (wit), Petro- en Nago-altaar (rood), Gédé-altaar (paars), Loko- en Legba-altaar in de hoek (goudkleurig), Marassa in het midden (op de grond).
asson
Agwé-drapo
Bosou-Damballah-drapo
boutey (Freda/Damballah/Kouzen)

aardhommel

‘Ik ging naar een grote teunisbloem om er te sterven’,
zegt de aardhommel, ‘ik had alles gedaan
wat men doen wil, doet, doen moet wellicht,
stuifmeel ronddragen, bloemen bewandelen, honing vinden en zoeken en
de voorgeschreven routes vliegen, nieuwe zijwegen
trillend met de vleugels ontvouwen,
er is een dag dat het bijna nacht is, die is nu en ik
schuifel voetje voor voetje langs de rand
van een al verkreukeld bloemblad, geel nog,
versleten, pas later zal zich een nieuwe bloem ontvouwen, niet die ik
nog zal proeven, het is
het is tijd
het is
een laatste verstijvende beweging’
en zijn tastende pootjes vastgehaakt
ademde hij in en werd
stilte

TER KENNISGEVING

1
Geachte mevrouw De Rooij,

De oorlog viel dit jaar op donderdag.
Op woensdag sloten we vrede.
Op dinsdag begonnen we met de opbouw van het land.
De geboortegolf begon op maandag
en de oorlog opnieuw op zondag.

Dat was zeer ongewoon
want een oorlog vindt altijd op een werkdag plaats.
Wij verzoeken u daarom om de zaterdag en de vrijdag
vrij te houden voor nadere werkzaamheden.
Wij zullen u daarover opnieuw schriftelijk informeren.

Aan dit document kunnen geen rechten worden ontleend.
Wij verwijzen u naar de voorwaarden op onze website.

2
Geachte mevrouw De Rooij,

U herkent de betaling op uw bankafschrift aan onze incassogegevens.
Heeft u nog vragen? Wij helpen u graag verder.
U kunt ook contact opnemen met onze klantenservice.

Als u uw abonnement wilt wijzigen kunt u dat doen via Mijn Bereik.
Wij houden uw levenseinde voor u vast
tot de datum van uiterste houdbaarheid.

Opschorting van de termijnen is helaas niet mogelijk.
Wel zijn wij altijd bereid tot overleg.

3
Geachte mevrouw De Rooij,

Wij verzoeken u om alleen te sterven binnen kantooruren.
De wettelijke regelingen zijn van toepassing
voorzover die nog niet kapotgeschoten zijn.

Na uw eerste ademtocht kunt u het abonnement maandelijks op elk moment opzeggen
steeds met ingang van dezelfde dag van de maand als waarop men gewoonlijk

de oorlog begint

Geachte mevrouw De Rooij

het is tijd

sonnet 20

# ‘Zetten emoties aan tot het filosofisch denken?’

Marker Wadden. Een nieuw eilandenrijk, licht
kaatst op water, breekt met de schaarse golfslag
op het strand, er wordt luid geroepen, de dag
van de vogels, vlinders schrijven hun bericht

tussen bloemen, de bij betast een gewicht
aan pollen, hoe het drijfzand geduldig wacht
op het afwezige landdier, het wordt nacht
met tikkende vleermuizen, echo is zicht,

halfronde woorden voor liefde verschijnen
in het spoor van de paling, zeeoppervlak
is een schrijfblad voor beweging en de wind

maakt nieuwe taal die betekenis verbindt
met adem, met aanraken waarvan ik sprak,
kussend in al dat andere verdwijnen.

. . .

‘WIE WIJ ZIJN – WIE ZIJN WIJ’, 10 + 10 dagen, een kunstproject met kunstenaar Ninette Koning, in samenwerking met de Nieuwe Bibliotheek Almere en het Erfgoedhuis Almere, met subsidie van het Cultuurfonds Almere, het Prins Bernhard Cultuurfonds en het VSB Fonds

sonnet 19

# ‘Hoe vinden wij de poëzie in de ruimte?’

‘U bent de veerman’, zegt de passagier kalm,
‘u weet de weg’. Almere, diep onder, toont
een kleurenpalet, we zeilen als een drone
mee over het groen en het blauw en het zalm-

rozerood van de Regenboogbuurt, niets galmt
behalve je oren bij zweefvliegen, schoon
vervoer: zeilboot, motor (elektrisch), nu kroont
deze route de reis. Ruimte, ingepalmd.

Bonifatius op het strand ziet het licht
van ‘Oumuamua, kijkt voorbij sterren,
herinnert zich vele miniaturen

van het universum en hoeveel uren
hij doorbracht met studie van al het verre.
Hij kijkt ze stil na. Ze zijn al uit het zicht.

. . .

‘WIE WIJ ZIJN – WIE ZIJN WIJ’, 10 + 10 dagen, een kunstproject met kunstenaar Ninette Koning, in samenwerking met de Nieuwe Bibliotheek Almere en het Erfgoedhuis Almere, met subsidie van het Cultuurfonds Almere, het Prins Bernhard Cultuurfonds en het VSB Fonds

sonnet 18

# ‘Wat is de juiste mindset in deze coronatijd?’

Zijn dat zwanen? De dobberende veerman
telt er vijf bij de watervilla’s. Fluittocht,
lukt het nog op het zeil? Een brug, dan een bocht
naar rechts. Een laatste schaatser gelooft er niets van:

‘Wat doe jij in het Robijnplantsoen? Hoe kan…’
IJs is aangegroeid rond zijn ijzers, het vocht
een wak. ‘De meesten willen met de boot. Toch
heb ik een vliegbrevet. Met de motor kan

ook.’ Een bever zwemt langs, kijkt nergens van op,
klimt omhoog, begint aan zijn volgende wilg.
Twee zwanen vliegen over met onaardse

klanken van golvende vleugels, in fase.
Een wereld die beweegt en een die stil ligt –
reis mee naar huis, de tijd vertraagt tot full stop

. . .

‘WIE WIJ ZIJN – WIE ZIJN WIJ’, 10 + 10 dagen, een kunstproject met kunstenaar Ninette Koning, in samenwerking met de Nieuwe Bibliotheek Almere en het Erfgoedhuis Almere, met subsidie van het Cultuurfonds Almere, het Prins Bernhard Cultuurfonds en het VSB Fonds

sonnet 17

# ‘Wat maakt groen, groen?’

Even denkt de veerman, ik word gebonden
door een onkenbare kracht, maar dan ziet hij
het groene eiland onder water, viert hij
snel de schoten, het zeil flappert, er konden

algen haken achter de kiel… ‘Gevonden!’
zingt het, een gezicht kijkt op uit het riet, zij
heeft geen last van de kou, zij zwemt niet, zij
is het water zelf, de sirene, ronde

open ogen, haar koelblauwe vingertop
reikt naar hem, hij houdt de adem in, verward…
‘Ik ben het licht van tintelende sferen

aarde, lucht, vuur, aanraken is de tere
start, kom los! Een doos vol leven is het hart,
daalt en rijst, het is springtij, de vloed komt op.’

. . .

‘WIE WIJ ZIJN – WIE ZIJN WIJ’, 10 + 10 dagen, een kunstproject met kunstenaar Ninette Koning, in samenwerking met de Nieuwe Bibliotheek Almere en het Erfgoedhuis Almere, met subsidie van het Cultuurfonds Almere, het Prins Bernhard Cultuurfonds en het VSB Fonds

sonnet 16

# ‘Wat is echt?’

Veerman Charon zet het roer vast en wijkt uit
voor een supercontainer. Dat was kantje
boord… Hoog boven ons dobberen die wandjes,
bruin, blauw, groen, metaal, geribbeld, het geluid

alsof er steeds iets schuurt, het schip vaart zuid-zuid-
west, de massa helt vervaarlijk naar één kant,
moeten we echt… Dit lijkt me niet veilig, want…
Precies, ik lieg, deze taal is slecht getuid

en raakt los van zijn ankers, want er varen
hier alleen jachtjes naar Almere Haven,
behendig wijkt Charon uit, hoog aan de wind.

Elk woord speelt met betekenissen, verzint
de waarheid die zich in een vorm laat schaven.
Lees… wat wil het gedicht voor je bewaren?

. . .

‘WIE WIJ ZIJN – WIE ZIJN WIJ’, 10 + 10 dagen, een kunstproject met kunstenaar Ninette Koning, in samenwerking met de Nieuwe Bibliotheek Almere en het Erfgoedhuis Almere, met subsidie van het Cultuurfonds Almere, het Prins Bernhard Cultuurfonds en het VSB Fonds

sonnet 15

# ‘Hoe weet je wie je bent?’

Eerst is er vuur, zegt Herakleitos, ligt zee
aan de einder, van fase veranderen
blijft voortduren, alles wil meanderen
maar stroomt door en ontbrandt. Zo is het eeuwig

terwijl de vermoeide passagier stevig
voet aan wal zet en verdwijnt. De andere
man, de veerman, hijst het zeil, een schrandere
optie, de wind is gedraaid, weg van de ree.

Wie ik ben is mijn beweging door de tijd.
De narwal in het arctische gebied zwemt
het noorderlicht tegemoet. Wij omarmen

de taal met adem, met hartslag, een warme
ontmoeting: u en ik, lezer, ongeremd
vuur van herkenning, wie wij zijn, wereldwijd.

. . .

‘WIE WIJ ZIJN – WIE ZIJN WIJ’, 10 + 10 dagen, een kunstproject met kunstenaar Ninette Koning, in samenwerking met de Nieuwe Bibliotheek Almere en het Erfgoedhuis Almere, met subsidie van het Cultuurfonds Almere, het Prins Bernhard Cultuurfonds en het VSB Fonds

sonnet 14

# ‘Er zijn oude zielen, zijn er ook nieuwe zielen?’

Recht voor de boeg drijft de narwal, zijn slagtand
tast naar een ijsschots, hij duikt onder de boot
door en weer steekt ivoor uit het water, stoot
schijnbaar naar de ademwolk van de veerman

die kalm op het zeil naar de kust vaart. Het plan
is, de sluis door, naar Weerwater, via sloot
en vaart en plas. De eenhoornvis zwemt mee, groot
van vertrouwen, nieuwe ziel in zee, markant

als de open stad onder zeeoppervlak.
‘Zolang we varen zijn we vrij’, hij lacht, tuurt
omhoog naar het verkleurde vaantje, naar de

sterren, de zon, de windrichting, voorwaarden
van liefde die kosmos oplegt aan natuur.
Van zout naar zoet wordt de binnenzee eerst brak.

. . .

‘WIE WIJ ZIJN – WIE ZIJN WIJ’, 10 + 10 dagen, een kunstproject met kunstenaar Ninette Koning, in samenwerking met de Nieuwe Bibliotheek Almere en het Erfgoedhuis Almere, met subsidie van het Cultuurfonds Almere, het Prins Bernhard Cultuurfonds en het VSB Fonds